Raad van Ouderen slaat alarm

De Raad van Ouderen (RvO) heeft op 3 december 2025 een alert gestuurd aan de minister van VWS en de staatssecretaris Langdurige en Maatschappelijke Zorg. In deze brief vraagt de RvO aandacht voor een cruciale grens in de zorgzame samenleving: het moment waarop thuis wonen nét nog gaat, en het moment waarop het echt niet meer lukt.

Zorgzame samenleving onder druk
Het huidige beleid is sterk gericht op zelf doen, thuis wonen en digitale ondersteuning (WOZO). Van burgers, naasten en buurten wordt verwacht dat zij een steeds groter deel van de zorg en ondersteuning opvangen. Deze beweging heeft veel positieve kanten en de RvO is een warm voorstander van zorgzame buurten, voorzorgcirkels en samenlevingsvormen waarin omzien naar elkaar centraal staat.

We zien ook dat dit effect heeft: ouderen blijven langer thuis wonen. Dat sluit aan bij hun wensen voor eigen regie en autonomie, en wordt ondersteund door ontwikkelingen als reablement, schaarste aan zorgpersoneel en het feit dat mensen gemiddeld langer gezond blijven.

De overgang van welzijn naar zorg
Tegelijkertijd signaleren leden van de Raad van Ouderen een toenemend knelpunt. In de fase waarin het nog gaat om welzijn, omkijken naar elkaar en lichte ondersteuning, zijn partners, familie, buren en vrijwilligers vaak zeer betrokken. Maar wanneer de ondersteuningsvraag verandert in een intensievere zorgvraag, ontstaan er grenzen.

Zodra het gaat om persoonlijke verzorging, dagelijkse zorgmomenten, medicatie, of omgang met onbegrepen gedrag, blijkt het informele netwerk deze zorg vaak niet meer te kunnen of willen dragen. Juist in deze overgang – van ‘thuis, het kan nog (net)’ naar ‘thuis, we kunnen het niet meer aan’ – vallen ouderen regelmatig tussen wal en schip.

Gelijkwaardige samenwerking is nodig
Volgens de RvO is op dit kantelpunt een goed georganiseerde samenwerking tussen informele en formele zorg essentieel. Die samenwerking ontstaat niet vanzelf. Er is richting, sturing en facilitering nodig, zodat continuïteit van ondersteuning gewaarborgd blijft en informele zorgverleners erop kunnen vertrouwen dat professionele zorg beschikbaar is wanneer dat nodig is.

Verzoek om verdiepend advies
Met dit alert vraagt de Raad van Ouderen aandacht voor de urgentie van dit vraagstuk. De RvO kan zich voorstellen dat een verdiepend advies gewenst is, met onder meer aandacht voor:

• De grenzen die naasten, buurtbewoners en vrijwilligers ervaren;
• Wat zij nodig hebben om ouderen in een kwetsbare positie goed te ondersteunen;
• Hoe zorgorganisaties, overheden en zorgverzekeraars hier beter op kunnen inspelen.

Uitgangspunt daarbij is dat bewoners mede-ontwerpers zijn van de samenleving. Zorg en ondersteuning moeten in gelijkwaardig partnerschap worden vormgegeven, met een stevige en betrouwbare professionele basis.

De Raad van Ouderen hoopt dat het ministerie de gevoelde urgentie deelt en gaat graag in gesprek over deze problematiek.